Hayvan Kimliklendirme (İdentifikasyon) ve Ette İzlenebilirlik

Doğumdan kesimhaneye hayvanların takibinin yapılabilmesi için hayvan kimliklendirme sistemleri kullanılıyor. Ayrıca hastalıklarla daha kolay başetme, gıda güvenliği ve ürünlerin perakende satışında bilgi edinebilme imkanları nedeniyle bu sistemlere ihtiyaç duyuluyor. 

Hayvan Kimliklendirme Nedir?

Sürüdeki tüm bireyleri, başka bir hayvanlardan ayırabilecek şekilde işaretlemek, böylece doğumdan kesimhaneye kadar onları izleyebilmektir. Hayvan identifikasyonu ile hayvanın doğumundan başlayarak kesimden sonrası dahil olmak üzere hangi şartlara maruz kaldığını saptamak mümkün olmaktadır. 

Kimliklendirmenin amacına ulaşması, gerekli bilgilerin kayıt altına alınması ve kimliklendirmenin doğru ekipmanlarla yapılması ile izlenebilirlik sağlanabilir. Bunun için RFID özellikli kulak küpeleriyle yapılan bir kimliklendirme, detaylı bir kayıt, ve bu kayıtlar temel alınarak yapılan detaylı raporlama mutlaka gereklidir.

• Hayvanın kimlik kazanarak sahibinin kesin olarak belli olması ile hırsızlık olaylarından korunma sağlanır.
• Hasta ve sağlıklı hayvanlar ayrı takip edilebilir böylece hastalıkların yayılması engellenir.
• RFID kimliklendirme sayesinde çiftlik otomasyonu yapılabilir. Bir çok bakımdan karı artıracak olan bu sistem sayesinde, çiftlik uluslar arası bir perspektif kazanır. RFID kimliklendirme, çok yakında bizim ülkemizde de olacağı gibi, bir çok ülkede zorunluluk haline gelmiştir.
• Aşılar, beslenme biçimi ve diğer yaşamsal veriler gibi tıbbi bilgilerin tarihe dayalı biçimde o hayvana özel olarak kaydedilmesi, hayvanın değerini artıran bir unsurdur. Tüm sürüde izlenebilirliğin mümkün olduğunu kanıtlayabilen işletmelerin ise elde edeceği değer çok daha yüksek oranda olacaktır. Bazı durumlarda bu tip çiftlikler küresel bazda alım yapan gıda işletmelerinin, bölgelerinedeki tek tedarikçisi haline gelirler. Çünkü bu tip büyük gıda işletmeleri tedarikçilerine izlenebilirlik ve denetime açık olma gibi şartlar getirmektedirler.

Ette izlenebilirlik nedir?

Hayvan kimliklendirme ette izlenebilirliğin bir bileşenidir. İzlenebilirlik, ürünlerin durumlarını takip etmekten çok daha kapsamlı bir kavramdır.

Etin izlenebilirliği, ürünü geriye dönük takip ederek hayvanın doğumuna veya soy ağacına, büyüme ve beslenmesine, kesimhane bulgularına, işlemesine, dağıtımına ve satışına, ve hatta tüketimine kadar tüm bilgilerine ve detaylarına ulaşılabilir olmasıdır.

İzlenebilirlik bir ürünün ne içerdiği, nasıl üretildiği ve bulunduğu her mekan ve aşama ile ilgili bilgiyi sağlar.

Hayvan Kimliklendirmenin ve Ette İzlenebilirliğin Amaçları:

• Ürünlerin ticaret ve pazarlama avantajları: İzlenebilirlik ürünlerin bu özellikleriyle pazarda öne çıkmasına, aranan ürün özellikleri taşımasına yardımcı olur. Bu ürünlerin üzerlerinde bulunan takip numarası ile geniş çaplı takip edilmeleri mümkün olur. 
  
  
  Takip edilebilirlik; dağıtımın koordinasyonuna, envanter yönetimine ve müşteri davranışlarının monitörize edilmesine yardımcı olur. Bazı müşteriler et ürünlerinin, süt veya yumurtaların üretminde kullanılan yemlerin özel şartlarda yetiştirilmesini ya da organik olmasnı tercih ederler. İzlenebilirlik bu tip özel ürünlerin üretim metodlarını doğrulama, ayırma ve kayıtlarını tutma konularında yardım eder.
  
  
• Hayvan Sağlığı: Hayvan kimliklendirme hastalık kaynağını hızlı bir şekilde takip edilip bulunmasına yardımcı olur. Orjinin ve sebebinin saptanmasıyla hastalıkların eredike edilmesi, hastalıklardan korunmanın sağlanması ve yayılmasının engellenmesi mümkün olur.
  
  
• Gıda Güvenliği: Gıda güvenliği ile ilgili kanun ve yönetmelikler gıda maddelerinden hayvan kaynağına kadar takip edilerek; insan sağlığını tehdit eden tüberküloz; 4 önemli gıda kaynaklı bakteriyel hastalıklar olan Campylobacter, Salmonella, Listeria ve E. coli; BSE (deli dana) enfeksiyonlarından insanları korumayı amaçlar. Bir üründe hastalık ortaya çıktığı zaman, takip başlatılarak sorunun kaynağına kadar gidilebilmeli, hayvan belirlenebilmeli, nerede doğduğu, hangi yemlerle beslendiği nerede kesildiği bulunmalıdır. 
  
  
  Hayvan kimliklendirme temeliyle oluşturulan iyi bir izlenebilirlik sistemi; proses kontrolleri, testler ve diğer bilimsel gıda güvenliği sistemlerinin yaptığı gibi güvenlik sorunlarını önleyemez. Ancak geriye dönük takip olanağı sağlayarak yayılacak bir hastalığın kontrol altına alınmasını sağlar, sağlık otoritelerinin gelecekteki salgınları önlemesine yardım eder. 

Sağlık Yönetimi

Çiftlik yönetim sistemlerinin sağlık modülünün tek amacı hayvanların medikal kayıtlarını ve aşı bilgilerini kayıt altına almak olmamalıdır. Bu kayıtların eksiksiz ve hatasız biçimde tutulup geriye dönük takibinin yapılabilmesinin yanı sıra, bu bilgileri kullanarak çeşitli istatistiklere varılabilmeli, bunlardan çıkan sonuçlar ile sürü yönetilebilmelidir.

Hangi hastalık ne sıklıkta görülmüş, hangi hayvan ne sıklıkta ilaç tedavisi görmüş ve bu hastalık nedeniyle ne kadar verim kaybına uğramış bulunabilmelidir. Hastalıkların işletmeye ne kaybettirdiği bilinmiyorsa, sağlık modülü amacına ulaşamamış demektir.

Sağlık modülüyle ilgili bir başka önemli konu da tespit ve yapılan müdahale ile aynı anda hastalıkların anında sisteme girilebiliyor olmasıdır. Bir hayvana işlem kaydederken herhangi ek bir ara birime gerek kalmadan, hayvanın yanındayken sisteme giriş yapılabilmelidir. Hızlı biçimde yapılan bu kayıtlar insan hatalarını minimuma indirmeyi hedefler. Hayvanın kulak küpesi el terminali tarafından okutulduğunda o hayvanın sayfası ekrana gelmeli, gerekli girişler kaydedilmelidir. 

Eğer birden çok hayvana işlem yapılır ve bu bilgilerin daha sonra topluca sisteme girişi yapılırsa, arada işlem gören ama unutulan hayvanlar veya, hayvanın gördüğü işlemlerden unutulanlar eninde sonunda mutlaka olacaktır. Bu tür kaçaklar da işletmenin hesaplarında sapmalar oluşturacak, gerçek rakamlar asla bilinmeyecektir.

Sağlık modülünde laboratuvar bilgileri gibi veriler de hayvanın sayfasına kolaylıkla eklenebilir olmalı, bu hayvanın bilgileri göründüğünde tüm bu dosyalara da ulaşılabiliyor olmalıdır.

Gerek süt, gerekse besi işletmelerinde hayvanlara uygulanan ilaçların arınma süreleri takip edilmeli, arınma süresinin dolup dolmadığı sistemde uyarı biçiminde görülebilmelidir.

Süt işletmelerinde sağlık modülünün en önemli işlevlerinden biri de doğum kayıtları ve performans yönetimi ile fertilite yönetiminde tam kontrolü sağlamaktır.

Tüm bu özellikleri aynı anda bünyesinde bulunduran çiftlik otomasyon sistemleri şu anda mevcut ve kolay ulaşılabilir durumdadır. İşletme yöneticileri bir sistemi alırken ihtiyaçlarının tam olarak karşılandığından emin olmalıdırlar.